Cornelis Ploos van Amstel

Cornelis Ploos van Amstel
Cornelis Ploos van Amstel
Cornelis Ploos van Amstel door George van der Mijn (1758)
Algemene informatie
Land	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Geboortedatum	4 januari 1726
Geboorteplaats	Weesp
Overlijdensdatum	20 december 1798
Overlijdensplaats	Amsterdam
Begraafplaats	Oude Kerk
Werk
Beroep	kunstverzamelaar, kunstschilder, graficus, graveur, kopergraveur, prentkunstenaar, beeldend kunstenaar
Werkplaats	Amsterdam
Familie
Echtgenoot	Elisabeth Troost
Broers en zussen	Jacob Ploos van Amstel
Persoonlijk
Talen	Nederlands
De informatie in deze infobox is afkomstig van Wikidata. U kunt die informatie bewerken.

Cornelis Ploos van Amstel (Amsterdam, 4 januari 1726 - aldaar, 20 december 1798) was doopsgezind en een van de belangrijkste kunstverzamelaars die Nederland heeft gekend. Hij is vooral bekend om zijn collectie tekeningen en door zijn uitgaven van prenten. Hij was houthandelaar en makelaar in schepen en scheepsaandelen. Hij was de zoon de wijnhandelaar Jacob Ploos van Amstel (1693-1759) en diens vrouw Johanna Clementia Ploos van Amstel (sic!) (1698-1777). Hij was een oudere broer van de arts en drukker Jacob Ploos van Amstel (1735-1784). Cornelis was getrouwd met Elisabeth Troost, een dochter van de acteur en schilder Cornelis Troost.

Vele werken van zijn tijdgenoot Jacob de Wit behoorden tot zijn collectie, evenals ongeveer vijftig tekeningen en een paar olieverfschilderijen van Rembrandt, een tiental tekeningen van Leonardo da Vinci. In zijn verzameling waren eveneens: Hendrick Goltzius, Jan van Goyen, Jan Luyken, Frans van Mieris, Adriaen van Ostade, Peter Paul Rubens, én van zijn schoonvader, de acteur en beeldend kunstenaar Cornelis Troost. Verder bezat hij veel werken van buitenlandse grote kunstenaars als Albrecht Dürer en Hans Holbein, en vele honderden werken uit Italië en Frankrijk.

Hij was mede-oprichter van de genootschappen Diligentiae Omnia (1765). In het genootschap Diligentiae Omnia vertaalde hij met Johannes Lublink in 1772 en 1777 twee Franstalige verhandelingen van Frans Hemsterhuis, beide getiteld: ‘Over de Aart en gebruik van ’s menschen zedelijk zintuig’ Hemsterhuis had zijn esthetische denkbeelden op verzoek van enkele intimi op papier had gezet, waarna hij ze in een zeer kleine handgeschreven oplage verspreid had. Hij was regent van het doopsgezinde weeshuis de Oranjeappel toen hij daar het talent van Aagje Deken ontdekte. Hij was lid van Concordia et Libertate en Felix Meritis dep. Letterkunde; bestuurder van de Hollandse Maatschappij der Wetenschappen; bestuurder van het Zeeuws Genootschap; directeur van de Amsterdamse tekenacademie en als vrijmetselaar lid van de loge La Bien Aimée. Met Lublink was hij een van de initiatiefnemers van de Oeconomische Tak van de Hollandsche Maatschappij van Wetenschappen in 1777. In politiek opzicht behoorde hij met zijn broer Jacob tot de republikeinen en nam hij deel aan de bijeenkomsten die Pieter Burman op Santhorst organiseerde. Hij schreef daarvoor een gedicht op het zwaard waarmee Oldenbarneveldt was onthoofd.

Ploos overleed in 1798 en werd begraven in de Oude Kerk te Amsterdam, vlak bij het door hem ontworpen herdenkingsmonument voor Joost van den Vondel.

Werken

Het grafische werk van Ploos van Amstel verscheen als 'prenttekeningen' in kleur (crayonmanier) en bevindt zich in verschillende openbare collecties waaronder de National Gallery of Art in Washington D.C. en het Rijksmuseum in Amsterdam.

• 
  Zittende boer met kruik, prenttekening
• 
  Portret van een jonge vrouw, crayonmanier
• 
  Jongen leunend over een onderdeur, handgekleurd

Literatuur

• M.van Dam, Miscellanea delineata : Nederlandse tekeningen 1780-1860 uit de collectie Ploos van Amstel Knoef in Museum Boijmans Van Beuningen (Rotterdam 2007).
• T.H.von der Dunk, '"De zotte trotsheid van een vreemdeling". Cornelis Ploos van Amstel contra Cornelis Rauws', Maandblad Amstelodamum, 87 (2000), p.44-53.
• T.H.von der Dunk en F.H.Schmidt, 'Petrus Camper en Jacob van Campen. Een polemiek met Cornelis Ploos van Amstel inzake het Stadhuis van Amsterdam uit 1767', Bulletin van de K.N.O.B., 100 (2001), p.158-177.
• N.G.van Huffel, Cornelis Ploos van Amstel Jacob Corneliszoon en zijn medewerkers en tijdgenooten. Historische Schets van de techniek der Hollandsche Prentteekeningen gemaakt in de tweede helft der 18e eeuw (Utrecht 1921).
• P.Knolle, 'Cornelis Ploos van Amstel, pleitbezorger van de "Hollandse" iconografie", Oud-Holland, 98 (1984), p.43-52.
• T.Laurentius, 'Nieuwe gegevens betreffende Ploos van Amstels prentwerk', Bulletin van het Rijksmuseum, 34 (1986), p.237-246.
• T.Laurentius, J.W.Niemeijer en G.Ploos van Amstel, Cornelis Ploos van Amstel 1726-1798. Kunstverzamelaar en prentuitgever (Assen 1980).
• J.W.Niemeijer, 'Een door Jacobus Buys geschilderde familiegroep Ploos van Amstel teruggevonden', Oud-Holland, 81 (1966), p.34-43.
• J.W.Niemeijer, 'De portretten van Ploos van Amstel', Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek, 13 (1962), p.181-215.
• J.W.Niemeijer, 'Een ongepubliceerde inventaris van de collectie Ploos van Amstel, met onbekende werken van Cornelis Troost', Oud-Holland, 111 (1997), p.54-65.
• G.Ploos van Amstel, Portret van een koopman en uitvinder. Cornelis Ploos van Amstel. Maatschappelijk, cultureel en familieleven van een achttiende-eeuwer (Assen 1980.
• G.Ploos van Amstel, 'Cornelis Ploos van Amstel en de eerste jaren van het Genootschap', Archief van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, 1981, p.185-208.
• J.v.d.Z [=J.van der Zee], 'Cornelis Ploos van Amstel: zijn smaak en zijn kunsttheoretische opvattingen', in: Zuiver gedrukt. Cornelis Ploos van Amstel en de reproductie van tekeningen in de achttiende eeuw, cat.tent. Groningen (Groningen 1995), p.18-27.
• C.H.H. de Vries, Gespierde Zielen: Johannes Lublink (1736-1816): menslievendheid, sociabiliteit en welzijnspolitiek in de achttiende eeuw (Hilversum Verloren 2020).

Externe link

• Website Ploos van Amstel

Bronnen, noten en/of referenties